Η ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή σημαίνει κάθε μέθοδο προς επίτευξη κυοφορίας που επιτυγχάνεται με μεθόδους άλλες, πλην της φυσιολογικής ένωσης άνδρα και γυναίκας, οι οποίες εφαρμόζονται σε ειδικά οργανωμένες μονάδες ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (εφεξής «Ι.Υ.Α.»).

Η ιατρική υποβοήθηση στην ανθρώπινη αναπαραγωγή επιτρέπεται µόνο για να αντιµετωπίζεται η αδυναµία απόκτησης τέκνων µε φυσικό τρόπο ή για να αποφεύγεται η µετάδοση στο τέκνο σοβαρής ασθένειας.

Σύµφωνα µε τις διατάξεις του περί της Εφαρμογής της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Νόμου του 2015 (69(I)/2015) (εφεξής «Νόμος»), κάθε ιατρική πράξη που αποβλέπει στην υποβοήθηση της αναπαραγωγής, διενεργείται µε την έγγραφη συγκατάθεση του ζευγαριού που επιθυµεί να αποκτήσει τέκνο, αφού προηγηθεί σχετική ενημέρωση του ζευγαριού ως προς τα πιο κάτω:

(i) τις µεθόδους της Ι.Υ.Α., την ενδεχόµενη επιτυχία και τους πιθανούς κινδύνους από την εφαρµογή των τεχνικών αυτών, το ενδεχόµενο δηµιουργίας πλεονασµάτων εµβρύων και τους πιθανούς τρόπους διαχείρισής τους^.

(ii) την πιθανότητα να προκύψουν ηθικά διλήµµατα, πιθανές επακόλουθες ιατρικές και ψυχολογικές επιπτώσεις µετά την εφαρµογή των τεχνικών αυτών, καθώς και τις κοινωνικές, νοµικές και οικονοµικές συνέπειες από την εφαρµογή των µεθόδων της Ι.Υ.Α.

Αναφορικά με τις μεθόδους της Ι.Υ.Α. αυτές περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την τεχνητή σπερματέγχυση, την εξωσωματική γονιμοποίηση και τη μεταφορά εμβρύων. Συναφείς τεχνικές με τις πιο πάνω μεθόδους είναι, μεταξύ άλλων, η ενδοσαλπιγγική μεταφορά γαμετών, η ενδοσαλπιγγική μεταφορά ζυγωτών, η ενδοωαριακή εισαγωγή σπερματοζωαρίου, η κρυοσυντήρηση εμβρύων και σπέρματος, η υποβοηθούμενη εκκόλαψη, η προεμφυτευτική γενετική διάγνωση, καθώς και οποιαδήποτε άλλη μέθοδος, την οποία θα εγκρίνει το Συμβούλιο Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Ανθρώπινης Αναπαραγωγής. Υπογραμμίζεται ότι κατά την εφαρµογή των µεθόδων της Ι.Υ.Α. και των συναφών με αυτήν τεχνικών, πρέπει να λαµβάνεται (κυρίως) υπόψη το συµφέρον του παιδιού που θα γεννηθεί.

Σημειώνεται ότι ο αριθµός των εµβρύων που δηµιουργούνται σε κάθε θεραπεία, δεδομένου του ιατρικού ιστορικού και της ηλικίας κάθε γυναίκας, πρέπει να είναι τέτοιος, ώστε να εξασφαλίζεται η καλύτερη δυνατή επιτυχία ανά προσπάθεια (εκτός όπου το ζευγάρι ζητήσει γραπτώς από την Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούµενης Αναπαραγωγής να μην δηµιουργηθούν πλεονάσµατα εµβρύων, και νοουµένου ότι έχει προηγηθεί η σωστή ενηµέρωση του ζευγαριού ως προς τις µειωµένες πιθανότητες επίτευξης του επιδιωκόµενου αποτελέσµατος).

Οι μέθοδοι της Ι.Υ.Α. εφαρμόζονται σε ενήλικα πρόσωπα μέχρι την ηλικία φυσικής ικανότητας αναπαραγωγής του υποβοηθούμενου προσώπου. Ως ηλικία φυσικής ικανότητας αναπαραγωγής της υποβοηθούμενης γυναίκας, θεωρείται το πεντηκοστό (50) έτος, ωστόσο το Συμβούλιο Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Ανθρώπινης Αναπαραγωγής, δύναται να παραχωρήσει εξαιρέσεις ως προς το πιο πάνω όριο ηλικίας.^. Σε κάθε περίπτωση, πριν από την υποβολή σε μεθόδους Ι.Υ.Α. διενεργείται υποχρεωτικός εργαστηριακός/βιολογικός έλεγχος, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 37 του περί Προτύπων Ποιότητας και Ασφάλειας (Δωρεά, Προμήθεια, Έλεγχος, Επεξεργασία, Συντήρηση, Αποθήκευση και Διανομή) Ανθρώπινων Ιστών και Κυττάρων Νόμου.

Σε περίπτωση που κάποιο μονήρες άτομο επιθυμεί να αποκτήσει παιδί με μεθόδους Ι.Υ.Α., τότε πρέπει να υποβάλλει αίτηση (στον καθαρισμένο τύπο) στο Συμβούλιο Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Ανθρώπινης Αναπαραγωγής, η οποία θα συνοδεύεται-

(i) από αξιολόγηση εγγεγραμμένου ψυχιάτρου η οποία περιλαμβάνει την εκτίμησή του για την επιθυμία και την ικανότητα του μονήρους ατόμου να γίνει γονέας και^.

(ii) από σχετικό πιστοποιητικό που εκδίδεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 22 του περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης, της Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας Νόμου, το οποίο βεβαιώνει ότι το μονήρες άτομο δεν περιλαμβάνεται στο προβλεπόμενο αρχείο καταδικασθέντων για αδικήματα που προνούνται στο συγκεκριμένο νόμο.

Σε περίπτωση που η εκτίμηση του ψυχιάτρου είναι θετική για να αποκτήσει παιδί το μονήρες άτομο με μεθόδους Ι.Υ.Α., το Συμβούλιο Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Ανθρώπινης Αναπαραγωγής έχει δέσμια αρμοδιότητα να εγκρίνει την αίτηση για απόκτηση παιδιού με μεθόδους Ι.Υ.Α.

Αξίζει περαιτέρω να σημειωθεί ότι σε περίπτωση προσώπου, το οποίο προβαίνει σε εφαρμογή μεθόδων Ι.Υ.Α κατά παράβαση του ορίου ηλικίας (Άρθρο 21(2) του Νόμου), και/ή χωρίς τη διενέργεια του απαιτούμενου βιολογικού ελέγχου και/ή χωρίς την προηγούμενη έγκριση του Συμβουλίου Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Ανθρώπινης Αναπαραγωγής (Άρθρο 21(3) και (4) του Νόμου), τότε ο παραβάτης διαπράττει ποινικό αδίκημα και σε περίπτωση καταδίκης, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης ή σε χρηματική ποινή ή/και στις δύο αυτές ποινές (Άρθρο 21 (6) και (7) του Νόμου).